Fatemeh: ‘Ik hoop weer te kunnen werken met kankerpatiënten’

Fatemeh Bahoor (1971) studeerde verpleegkunde in Iran en werkte daar in verschillende ziekenhuizen. Ze deed onderzoek naar maag- en borstkanker en was supervisor in een centrum voor kankerpatienten. Tot ze in onmin raakte met de Iraanse overheid. Ze vluchtte. Nu, ruim acht jaar later, kan ze haar loopbaan eindelijk hervatten. 

De verbinding komt tot stand. Fatemeh zit achter haar laptop in haar woning in Amsterdam-Noord en verontschuldigt zich meteen: ‘Ik hoop dat mijn Nederlands voldoende is om mijn verhaal te vertellen. Het moet nog beter, maar ik doe mijn best.’ Wat ze vooral moeilijk vindt? ‘Spreken en luisteren. De verschillende uitspraken vind ik moeilijk, er is een groot verschil tussen spreektaal en de taal in de boeken. Het Nederlands heeft veel afkortingen en uitdrukkingen en jonge mensen gebruiken de taal slordig. Dat is moeilijk voor nieuwe taalgebruikers.’ 

Twee jaar gevangenis 

Fatemeh is een van de deelnemers aan het oriëntatiejaar hbo-Verpleegkunde. Verpleegkunde-ervaring heeft ze genoeg. Ze behaalde in 1995 haar bachelordiploma in Iran en werkte daarna zeventien jaar als verpleegkundige in verschillende ziekenhuizen. Ze deed kankeronderzoek, presenteerde de uitkomsten van haar onderzoek tijdens een Europese kankerconferentie en studeerde zes maanden (op afstand) aan de Universiteit van Florida. Fatemeh: ‘Er waren deelnemers van over de wereld, ik was de enige uit Iran.’ 

Na die zes maanden kreeg ze een uitnodiging om nog een jaar in Florida te studeren, maar om diplomatieke redenen gaf de Iraanse regering haar geen toestemming om te gaan. Het bleek het startschot van meer problemen. Fatemeh: ‘In die periode werkte ik als supervisor in een centrum voor kankerpatienten. Sommige patiënten verbleven daar onder toezicht van de Iraanse revolutionaire beveiliging. Dat is op zich al opmerkelijk, maar toen ik merkte dat de officieren zich begonnen te bemoeien met de behandeling van die patiënten ben ik er tegenin gegaan. Als supervisor was ik verantwoordelijk.’ 

Fatemeh werd opgepakt en de rechtbank veroordeelde haar tot twee jaar gevangenisstraf en 74 zweepslagen. ‘Daarna zou ik niet meer mogen werken, ik had geen rechten meer. Het was onterecht.’ Ze wist genoeg. Fatemeh regelde een Italiaans visum en vluchtte. 

‘Ik heb mijn carrière nooit opgegeven’ 

Samen met haar dochter kwam ze in Nederland terecht, maar hier werd ze vanwege het visum in haar paspoort naar Italië gestuurd. ‘Meer dan een jaar ben ik van stad naar stad gereisd. Milaan, Rome, noem maar op. Ik leefde lang zonder steun en woonde een tijd in een kerk. Later ben ik gaan werken als assistent verpleegkundige in een ziekenhuis voor HIV-patiënten, maar het lukte me niet om een asielaanvraag te doen. Daarop mailde ik mijn advocaat in Nederland. Die zei: “Als jullie hierheen komen, proberen we het nog een keer.” Dat heb ik gedaan. 

Pas in 2018, ruim vijf jaar na haar vlucht uit Iran, kreeg ze het bericht van de IND dat ze in Nederland mocht blijven. Fatemeh: ‘Vijf jaar lang heb ik veel problemen gehad. Ik ben geboren in een grote familie en al mijn broers en zussen zijn succesvol. Mijn ouders vonden het heel moeilijk dat ik vertrok, ze accepteerden het niet. In 2018 is mijn vader overleden, ik heb hem na mijn vlucht nooit meer gezien. Met de rest van de familie heb ik inmiddels wel weer contact. Ze zijn niet meer boos.’ 

Als Fatemeh en haar dochter het bericht krijgen dat ze mogen blijven richt Fatemeh haar vizier allereerst op haar dochter. Via het UAF regelde ze dat zij de VASVU (een taal- en schakeltraject naar hoger onderwijs) mocht doen, daarna meldden ze haar aan als student fysiotherapie aan de Hogeschool van Amsterdam. Fatemeh: ‘Dat mijn dochter mocht studeren maakte mij gelukkig, het gaf me een positief gevoel.’ 

Toen dat eenmaal geregeld was, ging Fatemeh toen op zoek naar mogelijkheden om haar eigen carrière een vervolg te geven? Fatemeh fronst haar wenkbrauwen. ‘Ik begrijp de vraag niet. Wacht ik roep mijn dochter.’ Ze verdwijnt uit beeld, loopt de kamer uit en komt even later terug met haar dochter, die de vraag vertaalt in het Farsi. Fatemeh veert op. ‘Ja, precies! Ik zag dat het UAF mijn dochter goed geholpen had, dus toen heb ik gevraagd of ik ook iets zou kunnen doen. Ik heb mijn carrière nooit opgegeven, ik houd van mijn werk.’ 

Ervaring gebruiken 

Met behulp van het UAF laat Fatemeh haar diploma waarderen. De uitslag: haar Iraanse diploma is hier geldig en zodra ze haar BIG-registratie (verplicht voor beschermde zorgberoepen, red.) binnen heeft hoeft ze maximaal één jaar te studeren. Op dit moment werkt Fatemeh hard om haar BIG-registratie te halen terwijl ze zich via het oriëntatiejaar hbo-Verpleegkunde voorbereidt op het werkende leven in Nederland.   

Fatemehs doel: werk doen dat bij haar past. ‘In de afgelopen acht jaar heb ik nauwelijks gewerkt. Lang voelde ik me waardeloos, ik was teleurgesteld. Maar sinds ik twee jaar geleden vrijwilligerswerk ging doen voor mensen met een handicap voel ik me weer nuttig. Ik ben weer de Fatemeh van voor mijn vlucht. Uiteindelijk hoop ik te kunnen werken met kankerpatiënten. Nederland is een groot onderzoeksland op het gebied van kanker en ik heb veel ervaring. Het is belangrijk dat ik die ervaring kan gebruiken.’ 

Interview: Job Hulsman
Fotografie: Suzanne Blanchard