‘Geef nieuwkomers de kans om te bouwen aan een zelfredzame toekomst’

Eerst inburgeren en dan pas de schoolbanken in of de werkvloer op? Zo staat het leven van nieuwkomers onnodig lang op pauze, zegt Guy Sweens. Als adviseur sociaal domein bij Sociale Zaken Maastricht Heuvelland maakt hij zich sterk voor duale trajecten, zodat inburgeraars in de regio vanaf de eerste dag aan hun toekomst kunnen bouwen.

‘Om nieuwkomers op weg te helpen, moet je als gemeente creatief zijn’, zegt Sweens. Sinds de invoering van een nieuw inburgeringsstelsel in 2013 staan gemeenten voor een grote uitdaging. ‘Het ministerie heeft toen de regie over de inburgering weggehaald bij gemeenten. Voor nieuwkomers werd het daardoor veel lastiger om hun weg te vinden in onze maatschappij, en voor gemeenten werd het lastiger om hen daarin te ondersteunen.’

Minister Koolmees van Integratie erkent dat het huidige inburgeringsstelsel niet goed functioneert. Daarom gaat het systeem in 2020 opnieuw op de schop. ‘Dan krijgen gemeenten weer zeggenschap over de inburgering. Daar ben ik blij om, maar in onze gemeente proberen we nu al een stukje regie terug te pakken.’

Bij de gemeente Maastricht Heuvelland worden creatieve oplossingen gezocht en allianties gesmeed om nieuwkomers intensieve en persoonlijke begeleiding te bieden zodra zij zich in de regio vestigen. ‘De afgelopen jaren hebben we sterk ingezet op duale trajecten, zodat nieuwkomers naast hun inburgering iets kunnen doen om zich verder te ontplooien. Studeren, bijvoorbeeld, of werkervaring opdoen via een stage of zelfs een betaalde baan.’

Samenwerkingen met onderwijsinstellingen en organisaties zoals het UAF zijn daarbij cruciaal, aldus Sweens. ‘Zo hebben we met Zuyd Hogeschool en het UAF een pre-bachelor opgezet voor vluchtelingen die zich naast hun inburgering willen voorbereiden op een bacheloropleiding. Alle deelnemers van het afgelopen schooljaar zijn geslaagd. Daar ben ik trots op.’

De gemeente heeft onlangs soortgelijke samenwerkingen gesloten met de Universiteit Maastricht en het ziekenhuis. ‘En met de Rotary Club is vorig jaar het mooie initiatief van de grond gekomen om een Syrisch restaurant te openen dat vrijwel volledig wordt gerund door Syriërs.’

Door samenwerkingsverbanden te sluiten met verschillende partijen, is de gemeente Maastricht Heuvelland ondanks de moeilijkheden van de laatste zes jaar toch in staat om inburgeraars snel en goed op weg te helpen.

‘Het is maatwerk’, aldus Sweens. ‘We kijken goed naar iemands achtergrond. Wat heeft iemand aan vaardigheden, opleiding en werkervaring? Niet iedereen kan of wil hier studeren. Door individuele gesprekken te voeren, proberen we altijd de beste aansluiting te vinden. Voor sommige nieuwkomers is het mogelijk om de inburgering te combineren met een pre-bachelorprogramma, voor anderen is een entreeopleiding voor het mbo geschikter, en voor weer anderen is een werkervaringsplek in de keuken van een restaurant een mooi vertrekpunt.’

Sweens pleit voor het aanbieden van duale trajecten in een zo vroeg mogelijk stadium. ‘Ik hoop dat duale inburgeringstrajecten in de toekomst al in het azc aangeboden worden. Met enkele nieuwkomers zijn we daar nu al mee gestart’, zegt hij. ‘Hoe mooi zou het zijn als mensen die uit een azc komen al meteen aan het begin staan van een zelfredzaam leven in Nederland?’

Tekst: Laura van Gelder
Fotografie: Suzanne Blanchard