Sedat Kartal vluchtte om politieke redenen uit Turkije en woont sinds vier jaar in Nederland. Binnenkort start hij met een schakeljaar, een opmaat naar een hbo-studie Elektrotechniek. Jaber Mawazini komt uit Syrië – hij vluchtte voor de oorlog – en studeerde af aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Voor banen wordt hij vooralsnog afgewezen, hij loopt nu stage bij de gemeente Amsterdam. Hoe verliep hun inburgering in Amsterdam? Een gesprek op het stadhuis met Marjolein Moorman, wethouder Onderwijs, Armoede en Inburgering.
‘Ik volgde veel theoretische taalcursussen’, blikt Sedat Kartal terug op de jaren in Nederland die achter hem liggen. ‘Maar ik wilde juist oefenen in de praktijk. Via stichting Gilde Amsterdam kreeg ik een taalcoach toegewezen, Ger. Hij heeft veel voor mij gedaan. Mijn taal is nu beter dan voorheen. Ik wilde graag een vrijwilligersfunctie met Nederlandse collega’s om mijn taal te verbeteren, maar dat lukte niet, ondanks beloftes van mijn klantmanager bij de gemeente. Ik merk dat de aanpak per klantmanager verschilt. De één helpt je echt verder, terwijl de ander je vooral pusht zo snel mogelijk aan het werk te gaan, ook al is dat een baan onder je niveau.’
Vanaf 1 januari 2022, wanneer de nieuwe Wet inburgering van kracht wordt, is de gemeente verantwoordelijk voor de regie en begeleiding van de inburgeraar. Kunnen statushouders rekenen op gelijke begeleiding?
Marjolein Moorman: ‘De ene klantmanager is proactiever dan de ander, maar uiteindelijk zou iedereen hetzelfde beleid moeten volgen. De gemeente Amsterdam zet in op een uitgebreid trainingsprogramma om klantmanagers zo goed mogelijk toe te rusten voor de nieuwe taak, de training van het UAF maakt daar deel van uit.’
Jaber Mawazini: ‘Ik ben recent begonnen met een stage bij team Entree. Dit team van de gemeente Amsterdam begeleidt statushouders op weg naar werk. Maar voor mij is een stageplek niet genoeg, ik ben op zoek naar een betaalde baan. Ik heb veel gesolliciteerd, maar krijg standaard of geen reactie of ik word met onbekende reden geweigerd. Ik denk dat dit een probleem is van alle hoogopgeleide statushouders in Nederland met hbo of wo-opleiding, het is heel moeilijk om binnen de Nederlandse arbeidsmarkt aan de slag te komen.’
Moorman: ‘Wat is de belangrijkste reden, denk je?’
Mawazini: ‘Ik denk een gebrek aan vertrouwen bij Nederlanders in nieuwkomers, in hun begrip van de Nederlandse cultuur en taal. Soms hoor ik: “Je moedertaal is niet Nederlands, dus je krijgt de baan niet.” Ik zie dat er een grote kloof is. Vluchtelingen zijn ambitieus, zeker hoger opgeleiden. Ze willen hun kennis en talent inzetten. Maar de realiteit op de Nederlandse arbeidsmarkt is anders.’
Moorman: ‘Dat lijkt mij frustrerend. De Nederlandse arbeidsmarkt is echt een markt van insiders en outsiders. Ook mensen die heel lang werkloos zijn komen moeilijk aan de bak. Iedereen kijkt alleen maar naar je cv en vraagt: “Wat is dat voor gat?”’
Vluchtelingen zijn ambitieus, zeker hoger opgeleiden. Ze willen hun kennis en talent inzetten. Maar de realiteit op de Nederlandse arbeidsmarkt is anders.
Welke kansen biedt de nieuwe wet voor statushouders om een baan op niveau te vinden?
Moorman: ‘Toeleiding naar de arbeidsmarkt zit niet met zoveel woorden in de nieuwe wet, inburgering gaat vooral over taal. Je positie op de arbeidsmarkt verbetert natuurlijk wel als je aan je taal werkt. Jouw Nederlands is beter dan dat van een heleboel andere Nederlanders, Jaber. Je hebt een masterdiploma en jíj komt al niet aan het werk. Blijkbaar moeten we dus ook echt verder nadenken over hoe we na de B1- en de Z-route de stap maken naar de arbeidsmarkt. Ik schrik van je verhaal.’
Mawazini: ‘Ik kreeg een lening kreeg van 10.000 euro om in te burgeren onder de oude wet. Straks krijgt de gemeente dat bedrag. Biedt de gemeente inburgeringstrajecten aan op de taalniveaus B2 en C1, vereist voor hoger opgeleiden om door te stromen naar studie of werk op niveau?’
Moorman: ‘Hoogopgeleide inburgeraars in Amsterdam kunnen straks inderdaad versneld en op niveau doorstromen naar studie of werk. Maar er is ook een grote groep die vóór januari inburgert, de zogenaamde ondertussengroep, die vallen onder de oude wet. We hebben met de G4 een stevige lobby bij het rijk, want ik zou willen dat we ook die mensen kunnen begeleiden. Je ziet: er is nog veel te wensen over. Dat neemt niet weg dat de nieuwe wet een verbetering is, ook in financieel opzicht. Mensen een kans geven is onderaan de streep goedkoper dan mensen helpen die in de schulden komen, psychische problemen krijgen of in een uitkeringssituatie blijven hangen.’
Hoe zorgen jullie ervoor dat een statushouder in het juiste traject terecht komt?
Moorman: ‘We beginnen al in het asielzoekerscentrum met het vormen van een beeld van de wensen en doelen van de inburgeraar. Via onze oriëntatieklas proberen we de trajecten vervolgens samen met de inburgeraars vorm te geven. We hebben in de gemeente Amsterdam afgesproken dat een inburgeraar niet vastzit in een route. Als de onderwijsroute passender blijkt dan de B1-route kan er worden geswitcht. En we hebben afgesproken dat er altijd zo perspectiefrijk mogelijk wordt ingeschat bij statushouders. Wat is iemands potentie voor een baan op niveau en wat zijn de mogelijkheden op de arbeidsmarkt? Die vraag staat centraal.’
Kartal: ‘Om een persoonlijk plan te kunnen opstellen, moet de gemeentemedewerker veel informatie hebben. ‘Mijn contactpersoon geloofde mij niet als ik vertelde over mijn capaciteiten en potentie.’
Moorman: ‘Het probleem was dat de gemeente geen rol had in de inburgering, er bestond onduidelijkheid over verantwoordelijkheden. Een paar jaar geleden hebben we een convenant gemaakt met goede aanbieders, in de hoop fraudegevallen te kunnen beperken. Wettelijk gezien speelden we hierin geen rol, maar we deden het toch omdat we vinden dat inburgeraars goede kansen moeten krijgen. De nieuwe wet lost deze problemen op. Ik verwacht dat klantmanagers goed gaan samenwerken en zich hard maken om de beste kansen te creëren voor inburgeraars.’
Mawazini: ‘Misschien is de verwachting van de gemeente Amsterdam ten aanzien van het vinden van banen voor hoger opgeleide statushouders groter dan de realiteit op de arbeidsmarkt.’
Moorman: ‘Dat is een zorgpunt. Ik neem dit mee naar mijn collega Rutger Groot Wassink (wethouder Sociale Zaken, Diversiteit en Democratisering) die over werk gaat. Werkloosheidscijfers bij mensen met een vluchtelingenachtergrond zijn te hoog. Ik realiseer me goed dat dat niet aan de mensen zelf ligt maar ook aan onze samenleving. Het is zorgelijk dat hierdoor bovendien het draagvlak voor de opvang van vluchtelingen verkleint.’
Mawazini: ‘We hebben een diplomawaardering en eerder verworven competenties meegenomen uit ons land.’
Moorman: ‘We hebben nog veel te doen. Twee weken geleden ontmoette ik een groep mensen met een migratieachtergrond die nu allemaal universitaire studies doen. Terwijl ze aanvankelijk op mbo niveau 1 waren ingeschaald. Vanuit de gedachte: dat is makkelijker want je spreekt de taal nog niet. Hoe zonde is het voor onze samenleving als we dat soort talent geen kans geven?’
In 2022 werkt het UAF alweer tien jaar samen met de gemeente Amsterdam. Gezamenlijk zetten we ons in voor goede studie- en werkmogelijkheden voor gevluchte studenten en professionals. In totaal werkt het UAF met ruim veertig gemeenten samen.
![UAF-logo-staand-zonder-payoff-[RGB]](https://www.uaf.nl/wp-content/uploads/2023/02/cropped-UAF-logo-staand-zonder-payoff-RGB-223x300.png){kind=logo}
